Foto: Annie Spratt

 

Wat is Kinderbekkenfysiotherapie?

Kinderbekkenfysiotherapie wordt gedefinieerd als specialistische fysiotherapeutische zorg aan kinderen met mictie- en/ of defecatiestoornissen, buikpijnklachten, enuresis en recidiverende urineweginfecties. Deze zorg wordt verleend door geregistreerde kinderfysiotherapeuten (KFT) en geregistreerde bekkenfysiotherapeuten (BFT) met aanvullende scholing op dit specifieke aandachtsgebied.

De fysiotherapeutische behandeling richt zich (zowel tijdens het onderzoek als de behandeling) op het bewegend functioneren in relatie tot bovengenoemde klachten.

De behandeling bestaat uit informeren, demystificeren, adviseren, oefentherapie, biofeedback en/of functionele elektrostimulatie. De therapie richt zich op het verkrijgen van inzicht in de klacht, toilettraining, het verbeteren van toiletgedrag, lichaamsbewustzijn en (bekkenbodem)spierfunctie. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het implementeren en automatiseren van aangeleerde vaardigheden in het dagelijks leven.

 

 

Blaas- en darmdisfunctie (Bladder and Bowel Dysfunction: BBD)

Blaas- en darmklachten komen vaak naast elkaar voor in verschillende combinaties.(1-5,17,18)

 

Blaasdisfuncties:

De International Children Continence Society (ICCS) bereikte internationale consensus over terminologie met betrekking tot blaasdisfuncties.(2,17,18)

 

  • opslagsymptomen, zoals urine-incontinentie overdag, enuresis, verhoogde of verlaagde mictiefrequentie, imperatieve drang (urgency) en nicturie;
  • mictiesymptomen, zoals disfunctionele mictie (aarzeling, persen, zwakke uitstroom);
  • andere symptomen, zoals giechelincontinentie en druppelen na de mictie.(1)

 

Darmdisfuncties:

De meest algemeen aanvaarde diagnostische criteria voor darmstoornissen zijn de op consensus gebaseerde ‘Rome-IV’, die in 2016 door pediatrische gastro-enterologen zijn geformuleerd.(3) Zowel obstipatie als feces incontinentie (FI) kunnen worden beschouwd als veelvoorkomende kinderziekten met somatische en psychosociale effecten. Ze zijn zelden te wijten aan een organische pathologie.(1)

 

Bekkenbodemspieren

Disfuncties van de bekkenbodemspieren, zoals paradoxale contracties of het niet ontspannen tijdens de mictie en/ of defecatie, zijn een integraal onderdeel van de pathofysiologie van BBD bij kinderen.(1,8)

 

De bekkenbodemspieren vormen de ondergrens van de buik-bekkenholte en zijn, samen met het middenrif (dak), oppervlakkige spieren en diepe buikspieren (voor- en zijwanden), een integraal onderdeel van het buikspierkapsel.

De bekkenbodemspieren zijn, als houdingsspiergroep, direct betrokken bij houdings- en ademhalingsfuncties. Bovendien dragen ​​de bekkenbodemspieren bij aan continentie, het genereren van intra-abdominale druk, antizwaartekrachtondersteuning en stabiliteit van de lumbale wervelkolom en het bekken.

De bekkenbodemspieren verhogen de activiteit om continentie voor urine en ontlasting te behouden tijdens een verhoging van de intra-abdominale druk, zoals bij tillen, neus snuiten, lachen, hoesten, niezen en stevig persen.

Daarentegen is een adequate ontspanning van de bekkenbodemspieren noodzakelijk voor normaal urineren en ontlasting.(1,4,8)

 

In de afgelopen decennia zijn interventies op het gebied van motor control van de bekkenbodemspieren geleidelijk geïntegreerd in de behandeling van BBD bij kinderen vanwege de rol die de bekkenbodemspieren spelen bij een aantal functionele blaas- en darmproblemen bij kinderen.(1-14)

Uit wetenschappelijk onderzoek is tevens gebleken dat door een tijdige interventie (ook bij jonge kinderen van 3 en 4 jaar), een verergering van klachten op de volwassen leeftijd voorkomen.(15-18)

 

 

Abdominale echografie (alsmede perineale echografie) wordt functioneel ingezet door de kinderbekkenfysiotherapeut.

 

Indicaties 

  • Incontinentie voor urine overdag en in de nacht (enuresis)
  • Incontinentie voor feces
  • Disfuntioneel plassen
  • Hoge mictiefrequentie/ overactieve blaas
  • Onderactieve blaas
  • Habitueel uitstelgedrag
  • Vertraagde ontwikkeling van de zindelijkheid
  • Urineweginfectie(s)
  • Angst om te plassen of te poepen 
  • Obstipatie, al dan niet met incontinentie
  • Diarree
  • Buikpijn

 

 

Hoe ziet de begeleiding er uit?

Diagnostiek:

  • Anamnese 
  • Mictie- en defecatielijsten
  • Kwaliteit van leven vragenlijsten
  • Lichamelijk onderzoek: algehele screening motorische vaardigheden / prikkelverwerking
  • Aanvullend functieonderzoek van de bekkenbodem : inspectie en palpatie (uitwendig) van de bekkenbodem
  • Abdominale/ perineale echo
  • Uroflowmetrie

 

Behandeling en follow up:

  • Demystificatie
  • Educatie/ informatie
  • Oefentherapie
  • TENS
  • Biofeedback
  • Abdominale/ perineale echo
  • Uroflowmetrie
  • Advisering
  • Ondersteuning van het medicatiebeleid dat is voorgeschreven door de arts
  • Bevorderen therapietrouw

 

 

Literatuur:

  1. Van Engelenburg-van Lonkhuyzen ML, Bols EMJ, Benninga M, Groen LA, Chase J, de Bie R. Physiotherapy interventions for functional bladder and bowel dysfunctions in neurologically normal and otherwise healthy children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016. Issue 11. Art. No.: CD012434.
  2. Austin, Paul F.; Bauer, Stuart B.; Bower, Wendy; Chase, Janet; Franco, Israel; Hoebeke, Piet; Rittig, Søren; Walle, Johan Vande; von Gontard, Alexander; Wright, Anne; Yang, Stephen S.; Nevéus, Tryggve  (2016). The standardization of terminology of lower urinary tract function in children and adolescents: Update report from the standardization committee of the International Children's Continence Society. Neurourology and Urodynamics, 35(4), 471–481.        
  3. Ilan J.N. Koppen, Samuel Nurko, Miguel Saps, Carlo Di Lorenzo & Marc A. Benninga (2017) The pediatric Rome IV criteria: what’s new?, Expert Review of Gastroenterology & Hepatology, 11:3, 193-201.
  4. Nieuwhof-Leppink A, Hussong J, Chase J, Larsson J, Catherine R, Hoebeke P, Yang S, von Gontard A, Definitions, indications and practice of urotherapy in children and adolescents: - a standardization document of the International Children’s Continence Society (ICCS), Journal of Pediatric Urology.
  5. Tremback-Ball, Amy; Gherghel, Emily; Hegge, Aubrey; Kindig, Katerina; Marsico, Heather; Scanlon, Rachel (2018). The effectiveness of biofeedback therapy in managing Bladder Bowel Dysfunction in children: A systematic review. Journal of Pediatric Rehabilitation Medicine, 11(3), 161–173. 
  6. Pekbay, Yelda; Ergin, Oguz; Topuz, Bahadir; Sarikaya, Selçuk; Acar, Zeynep Zübeyde; Irkilata, Hasan Cem; Dayanç, Murat (2019). The effects of pelvic floor muscle therapy on symptoms, voiding, and pevic floor muscle activity parameters in children with overactive bladder. Neurourology and Urodynamics, (), nau.24007–. doi:10.1002/nau.24007
  7. Afshar K, Dos Santos J, Blasi A-S, et al. Canadian Urological Association guideline for the management of bladder and bowel dysfunction in children. Can Urol Assoc J 2020 September 28; Epub ahead of print. 
  8. Zar-Kessler, Claire; Kuo, Braden; Cole, Elizabeth; Benedix, Anna; Belkind-Gerson, Jaime (2019). Benefit of Pelvic Floor Physical Therapy in Pediatric Patients with Dyssynergic Defecation Constipation. Digestive Diseases, (), 1–8. doi:10.1159/000500121
  9. Osborn H, Reek S, Anderson B. Interdisciplinary Occupational and Physical Therapy Approach to Treating Constipation and Fecal Incontinence in Children. Phys Occup Ther Pediatr. 2022 Oct 13:1-14. doi: 10.1080/01942638.2022.2131499. Epub ahead of print. PMID: 36229926.
  10. Rajindrajith S, Devanarayana NM, Benninga MA. Childhood constipation: Current status, challenges, and future perspectives. World J Clin Pediatr. 2022 Sep 9;11(5):385-404. doi: 10.5409/wjcp.v11.i5.385. PMID: 36185096; PMCID: PMC9516492.
  11. Shandilya G, Karunakaran P, Pathak A, Yadav P, Srivastava A, Ansari MS. Noninvasive Evaluation of Bladder Bowel Dysfunction and its Extrapolation as Biofeedback Therapy to Train Pelvic Floor Muscles. J Indian Assoc Pediatr Surg. 2022 Jul-Aug;27(4):466-472. doi: 10.4103/jiaps.jiaps_145_21. Epub 2022 Jul 26. PMID: 36238324; PMCID: PMC9552653.
  12. Ladi-Seyedian SS, Sharifi-Rad L, Nabavizadeh B, Kajbafzadeh AM. Traditional Biofeedback vs. Pelvic Floor Physical Therapy-Is One Clearly Superior? Curr Urol Rep. 2019 May 30;20(7):38. doi: 10.1007/s11934-019-0901-9. PMID: 31147796.
  13. Taylor AS, Cabo JJ, Lauderdale C, Maskan N, Thomas JC, Tanaka ST, Pope JC, Adams MC, Brock JW, Shannon CN, Clayton DB. Pelvic floor biofeedback therapy in children: Assessment of symptom scores in responders and non-responders. Neurourol Urodyn. 2019 Jan;38(1):254-260. doi: 10.1002/nau.23842. Epub 2018 Oct 23. PMID: 30350888.
  14. Van Batavia JP, Combs AJ. The Role of Non-invasive Testing in Evaluation and Diagnosis of Pediatric Lower Urinary Tract Dysfunction. Curr Urol Rep. 2018 Apr 6;19(5):34. doi: 10.1007/s11934-018-0784-1. PMID: 29623450.
  15. Bongers ME, van Wijk MP, Reitsma JB, Benninga MA. Long-term prognosis for childhood constipation: clinical outcomes in adulthood. Pediatrics. 2010 Jul;126(1):e156-62. doi: 10.1542/peds.2009-1009. Epub 2010 Jun 7. PMID: 20530072.
  16. Khan S, Campo J, Bridge JA, Chiappetta LC, Wald A, di Lorenzo C. Long-term outcome of functional childhood constipation. Dig Dis Sci. 2007 Jan;52(1):64-9. doi: 10.1007/s10620-006-9308-9. Epub 2006 Dec 7. PMID: 17151806.
  17. Shim J, Oh MM. Updates of Overactive Bladder in Pediatrics. Int Neurourol J. 2023 Mar;27(1):3-14. doi: 10.5213/inj.2244228.114. Epub 2023 Mar 31. PMID: 37015720; PMCID: PMC10073000.
  18. Tran DL, Sintusek P. Functional constipation in children: What physicians should know. World J Gastroenterol. 2023 Feb 28;29(8):1261-1288. doi: 10.3748/wjg.v29.i8.1261. PMID: 36925458; PMCID: PMC10011959.